De contacten tussen Grieken en Joden gaan terug tot ver in de Oudheid. Na de veroveringen van Alexander de Grote kwam ook Israël onder de invloed van de Grieken te staan. De invloed van de Griekse cultuur leidde tot een scheuring in de Joodse gemeenschap en uiteindelijk kwam een deel in opstand tegen het groeiende hellenisme. Deze opstand, geleid door Judas Makkabeüs, wordt herdacht tijdens Chanoeka.
Gedurende die tijd ontstond ook een grote Joodse gemeenschap in Thessaloniki, die veel Griekse cultuurelementen overnam. De contacten tussen Grieken en Joden gedurende de Oudheid worden door sommigen ook cruciaal geacht bij de ontwikkeling van het christendom. Die religie zou later leidend worden in Griekenland en de rest van Europa. Gedurende de Middeleeuwen vestigden Joden uit onder andere Spanje zich in Griekenland, waar meer tolerantie was. Deze tolerantie nam toe, nadat het Byzantijnse Rijk werd veroverd door het Ottomaanse Rijk.
Synagoge op het eiland Rhodos, Griekenland
Nadat Griekenland in 1831 haar onafhankelijkheid verkreeg, waren de verhoudingen tussen Grieken en Joden ijzig. De religieuze autonomie die de Joodse gemeenschap had onder Ottomaans gezag was men kwijt. Aan de andere kant was Griekenland wel één van de eerste landen die de Balfour-declaratie toejuichte. In de Tweede Wereldoorlog werd Griekenland bezet door zowel Italië als Nazi-Duitsland en werd een groot deel van de Joodse bevolking gedeporteerd en vermoord. Griekenland was ook één van de weinige landen die tegen het Verdelingsplan van de VN stemde.
Hedendaagse banden met Israël
Gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw waren de verhoudingen tussen Griekenland en Israël vrij koel. Dit kwam mede door de goede banden die Israël had met Turkije en de sterke banden van Griekenland met de Arabische wereld. Gedurende de Zesdaagse Oorlog steunde Griekenland de Israëli’s, maar tot echte betrekkingen kwam het niet. Hoewel de handel tussen beide landen groeide, bleef de relatie afstandelijk tot de jaren ’10. Na de diplomatieke fall-out met Turkije, begon Israël zich meer en meer te richten op Cyprus en Griekenland. Beide landen kenden al decennia een koele band met Turkije en de drie landen zagen mogelijkheden tot samenwerking op meerdere terreinen. In 2010 bezocht Benjamin Netanyahu als eerste Israëlische premier Griekenland. Dit was aanleiding voor de twee landen om gesprekken te beginnen over verregaande samenwerking op het gebied van defensie, energie en handel.
Momenteel zijn de banden tussen Israël en Griekenland hechter dan ooit. De twee landen hebben een sterke handelsrelatie en Israël is een van de grootste afnemers van Griekse producten. Griekse artiesten kennen een grote populariteit onder de Israëli’s. Ook houden de twee landen geregeld samen militaire oefeningen. Dit gebeurt bilateraal en in samenwerking met onder andere de Verenigde Staten, Italië en de VAE. Beide landen hebben een militair attaché in de respectievelijke hoofdsteden en zij werken ook op het gebied van inlichtingen intensief samen.
De rol van Cyprus
Daarnaast heeft de relatie tussen Griekenland en Israël een belangrijke derde steunpilaar, namelijk de Republiek Cyprus. Van oudsher zijn de banden tussen Griekenland en Cyprus hecht, vooral door gedeelde herkomst, geloof en taal. Door de Turkse invasie in 1974 en het opzetten van de Turkse Republiek Noord-Cyprus heeft ook Nicosia de banden aangehaald met Israël. De drie landen werken momenteel nauw samen op het gebied van gasboringen in het Leviathan-gasveld en de constructie van een energiecorridor van Haifa naar Cyprus. De energiecorridor moet verder gaan naar Kreta en het vasteland van Griekenland. Ook kiezen veel seculiere Israëli’s ervoor om te trouwen op Cyprus.
Deze samenwerking is met name een antwoord op het beleid van Turkije onder Erdogan, die tegelijkertijd zowel een anti-Grieks als een sterk anti-Israël geluid laat horen.