Saoedi-Arabië is op zichzelf al een militair en economisch relevante speler. En als bakermat van de islam heeft het land ook nog eens aanzienlijke invloed over de gehele islamitische wereld. Het Westen is afhankelijk van Saoedi-Arabië, omdat het land over aanzienlijke hoeveelheden grondstoffen beschikt.
Credits: Masood Asi
Geschiedenis
De betrekkingen tussen Israël en Saoedi-Arabië waren uitermate moeizaam. Saoedi-Arabië was van oudsher één van de staten die het felst tegen het bestaansrecht van Israël gekant was. Het land stemde tegen het VN-delingsplan in 1947 en nam deel aan de Arabisch-Israëlische oorlog in 1948. Saoedi-Arabië had geen actieve rol in de Zesdaagse Oorlog in 1967, die door Israël werd gewonnen. Zes jaar later leverde Saoedi-Arabië wel troepen in de Jom Kipoeroorlog, waarin Israël zware verliezen leed, maar uiteindelijk geen territorium verloor. Toen de Arabische wereld langzaam de conclusie trok dat Israël niet via militaire middelen te verslaan was, heroriënteerde Saoedi-Arabië haar buitenlands beleid.
De afhankelijkheid van olie in het Westen bood Saoedi-Arabië en de rest van de Arabische wereld een unieke machtspositie. Eind 1973 besloot de Arabische wereld de olieprijs met 70% te verhogen en de olieproductie te verlagen, wat tot sterke prijsstijgingen leidde. Daarnaast werd een complete olieboycot uitgevaardigd tegen staten die Israël in de Jom Kipoeroorlog hadden gesteund. Dit leidde tot een mondiale economische crisis, die voortduurde na de beëindiging van de olieboycot in 1974. De olieboycot kan worden gezien als een kantelpunt in de betrekkingen tussen het Westen en Israël, omdat westerse landen vanaf dit moment meer aandacht aan de positie van de Arabische wereld besteedden. Saoedi-Arabië agendeert het thema continu binnen internationale organisaties en oefent druk uit op het Westen om niet aan Israël toe te geven. Maar nadat meerdere vredesbesprekingen vanwege Palestijnse weigeringen op niets zijn uitgelopen, is de urgentie van het thema voor Saoedi-Arabië afgenomen.
Geopolitieke context
Na de Islamitische revolutie in Iran zijn de spanningen tussen Saoedi-Arabië en Iran steeds verder toegenomen. De religieuze twisten tussen soennieten en sjiieten zijn weer actueel geworden. Saoedi-Arabië ziet zichzelf van oudsher als hoeder van de islamitische wereld, mede omdat zij de heilige plaatsen Mekka en Medina bezit. Deze claim wordt zowel door sjiieten als moslimfundamentalisten ontkend.
Naar verloop van tijd bleek Israël een stabielere factor in de regio. Samen met de onwil van de Palestijnen om tot concessies te komen, wordt normalisering tussen de Arabische wereld en Israël steeds aantrekkelijker.
Het Iraanse kernwapenprogramma doet Saoedi-Arabië vrezen voor haar eigen veiligheid. Daarom vindt er achter de schermen steeds meer samenwerking tussen Saoedi-Arabië en Israël plaats. Beide staten zijn immers beducht voor de toenemende invloed van Iran in de regio en de dreiging die daarvan uitgaat. Met andere woorden: de dreiging van Iran verenigt Saoedi-Arabië en Israël op geopolitiek niveau. Dat ligt gevoelig en wordt in de Arabische wereld zelden hardop uitgesproken, daarom gebeurt de samenwerking tussen beide landen vooral achter de schermen. Mede hierdoor besloten de Verenigde Arabische Emiraten enige tijd terug Israël te erkennen. De toekomst zal uitwijzen of ook Saoedi-Arabië deze stap zal zetten, maar de tendens van toenemende coöperatie met Israël is duidelijk. Tegelijkertijd blijft Saoedi-Arabië binnen de VN actief in het ondersteunen van resoluties die Israël delegitimeren en de positie van het land schaden.