Soedan was officieel in oorlog met Israël gedurende de Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog en de Zesdaagse Oorlog. Het land staat echter het meest bekend om de declaratie van de Arabische Liga na het verlies in de Zesdaagse Oorlog. De declaratie van Khartoem zou later bekend staan als de “drie nee’s”: nee tegen vrede met Israël, nee tegen erkenning van Israël en nee tegen onderhandelingen met Israël.
Credits: Aamirco
Internationale paria
Gedurende het bewind van Omar al-Bashir stond Soedan bekend als een internationale paria door zijn (vermeende) steun aan terreurgroepen. Het land kende een strenge shariawetgeving en had sterke banden met bijvoorbeeld Iran. Het regime van Bashir werd door de Verenigde Staten dan ook gezien als ‘staatssponsor van terrorisme’. Soedan had aan het begin van de twintigste eeuw te maken met opstanden in Darfoer en het christelijke zuiden van het land. Israël gaf hierbij clandestien steun aan de christelijke rebellen. In 2011 werd Zuid-Soedan na een referendum onafhankelijk en het jonge land knoopte al snel banden aan met Israël.
In 2012 beschuldigde de Soedanese president Israël van een aanval op een militaire fabriek en wees normalisering met Israël direct naar het rijk der fabelen. Bashir bleef vasthouden aan de klassieke “nee’s van Khartoem”.
Omwenteling in Khartoem
Eind 2018 raakte Soedan in de ban van grootschalige protesten tegen het regime van Bashir. Velen gingen de straat op en de protesten, die gecoördineerd werden via sociale media, groeiden gestaag. Opvallend was dat deze protesten veelal werden geleid door vrouwen. Uiteindelijk greep het leger in april 2019 in en nam via een staatsgreep de macht in Soedan over. In de zomer werd een akkoord gesloten tussen het leger en de protestbeweging. Er zou een overgangsregering komen, die een nieuwe democratische grondwet en vrije verkiezingen zou voorbereiden. Deze overgangsregering bestaat uit militaire en civiele leden. Repressieve wetten aangaande geloof & alcohol werden afgeschaft en de regering versterkte de rechten van vrouwen. Momenteel zit Soedan midden in een transitie naar een volwaardige democratie, waar zowel het leger als de samenleving hun steun voor hebben gegeven.
Abraham akkoorden
Na de vredesovereenkomst tussen de Verenigde Arabische Emiraten en Israël werd Soedan gezien als een potentiële volgende. Gedurende een conferentie in Kampala had premier Netanyahu tenslotte al met een Soedanese functionaris gesproken. Normalisering van de banden met Israël zou mogelijk een herclassificatie van het land als ‘staatssponsor van terreur’ opleveren. Deze ruil kwam er uiteindelijk in oktober 2020. Deze stap is zowel symbolisch als geopolitiek van belang. In 1967 zei de Arabische Liga in Khartoem nog “nee” tegen Israël. Nu is Khartoem het podium van een volmondige “ja” tegen Israël.
In oktober 2020 kwamen Soedan en Israël overeen om hun betrekkingen te normaliseren, als onderdeel van de door de VS bemiddelde Abraham-akkoorden. In januari 2021 werd dit akkoord formeel ondertekend. In april 2021 schafte de Soedanese regering de boycotwet tegen Israël uit 1958 af, wat de weg vrijmaakte voor verdere samenwerking.
De politieke situatie in Soedan blijft echter complex, wat invloed heeft op de verdere ontwikkeling van de relaties met Israël.