De beginjaren
In september 2000 werd het Volksverzetscomité opgericht door voormalige leden van Fatah en de Islamitische Jihad. Het doel was tegenstand te bieden aan de onderhandelingen tussen de Palestijnse Autoriteit en Israël.
Het Volksverzetscomité ligt wat ideologie betreft dicht bij Hamas. Het Comité noemt het implementeren van de Sharia een “verplichting voor alle leden van de Ummah” (de Islamitische gemeenschap). Het Comité spreekt van een “heilige oorlog” waarin twee kampen zijn: het kamp van eenheid en geloof aan de ene kant, en aan de ander kant het kamp van ongeloof en verguizing.
Geschat wordt dat het Volksverzetscomité na Hamas en de Islamitische Jihad, de grootste factie in de Gazastrook is. Een deel van de leden van het Comité is tevens lid van andere facties in de kustenclave. Zo wordt er op verschillende manieren samengewerkt. De gewapende tak van het Comité staat bekend onder de naam Nasser Salah al-Din Brigade.
Nasser Salah al-Din Brigade en Hamas
De Nasser Salah al-Din Brigade staat bekend om haar gebruik van explosieven. Zo heeft het Comité meerdere aanslagen op voertuigen gepleegd met wegbommen. Daarnaast lukte het in 2002 voor de eerste keer om een Israëlische Merkava-tank op te blazen.
Naast goede banden met verschillende Palestijnse groeperingen, geniet het Volksverzetscomité tevens goede relaties met de sjiitische terreurbeweging Hezbollah. Het is dan ook geen toeval dat hun logo’s op elkaar lijken, met een geweer dat door een hand in de lucht wordt gehouden. Het Comité maakt er geen geheim van dat zij steun ontvangen van zowel Hezbollah als diens broodheer Iran.
Het Volksverzetscomité is een onderdeel van het gezamenlijke Palestijnse verzetscommando en geniet goede betrekkingen met Hamas. Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het Comité ervan beschuldigd een instrument te zijn van Hamas dat ingezet wordt om aanvallen op Israël uit te voeren. Op die manier kan Hamas ontkennen dat zij hierbij betrokken zijn geweest.
Sommige analisten zien echter ook enige spanningen tussen het Volksverzetscomité en Hamas. Het Comité werkt steeds meer samen met salafistische bewegingen, die op gespannen voet staan met Hamas. Er zijn gevallen bekend waarbij Comitéleden of leden van salafistische groepen door Hamas werden gearresteerd.
Het Volksverzetscomité kent daarnaast een eigen salafistische afdeling: Tawhid al-Jihad (vereniging der jihad). De groep is zowel in Gaza, als in de Sinaï actief en staat bekend als de Gazastrook-tak van Al-Qaida. Verschillende keren zijn leden en leiders van Tawhid al-Jihad door Hamas gearresteerd. In 2011 ontvoerde de salafistische groep een Italiaanse activist en werd de vrijlating van één van haar leiders geëist. Toen Hamas het huis waar de activist werd vastgehouden bestormde, bleek de man te zijn opgehangen.
Versplintering
In 2006 brak het Volksverzetscomité uiteen in verschillende facties. Deze versplintering vond plaats, nadat twee voorname leiders om waren gekomen. Abu Yussuf al-Qoqa kwam om het leven door een autobom op 31 maart, zijn opvolger Jamal Abu Samhadana kwam op 8 juni om bij een bombardement door de Israëlische luchtmacht op een trainingskamp van het Comité in de Gazastrook.
Het leiderschap van het Volksverzetscomité kwam in handen van Kamal al-Nairab. Zakaria Dughmush splitste zich echter af en richtte de Volksverzetsbeweging op. Om nog meer aan de naamsverwarring toe te voegen, heet de gewapende tak van de Beweging het Nasser Salah al-Din Bataljon. Het logo van deze afsplitsing is een met zwaard bewapende figuur op een paard. Net als het Volksverzetscomité maakt de Volksverzetsbeweging deel uit van het gezamenlijke Palestijnse verzetscommando.
Een andere opsplitsing is Jaish al-Islam (Leger van Islam). Deze salafistische afsplitsing nam met Hamas deel aan de operatie waarbij de Israëlische militair Gilad Shalit in 2006 ontvoerd werd. Door ontvoeringen van journalisten en tientallen moorden zijn de betrekkingen met Hamas in de Gazastrook echter bekoeld geraakt. In het kader van betrekkingen met Egypte, dat een strijd voert tegen salafisten in de Sinaï-woestijn, is Hamas steeds meer tot onderdrukking van groeperingen als Jaish al-Islam overgegaan. In reactie hierop heeft de salafistische factie zelfmoordaanslagen op Hamas-politieagenten in Gaza gepleegd. Ondanks de spanningen en onderdrukking wordt Jaish al-Islam als een van de grotere facties in de kustenclave gezien.