Ralph Pais, ondervoorzitter van het Joodse Informatie- en Documentatiecentrum, zag de voorbije jaren almaar meer Joden uit ons land vertrekken. Hij wijst nu ook de politiek met de vinger voor de groeiende maatschappelijke polarisering. ‘Woorden doen er echt toe, en dus begrijp ik niet dat politie en politiek niet strenger optreden tegen antisemitisme.’
Woensdagavond werden in hartje Washington twee medewerkers van de Israëlische ambassade doodgeschoten. Wat doet zo’n aanslag in een westers land met de Joodse gemeenschap in België?
Ralph Pais: ‘Anders dan in Nederland, waar ik vandaan kom, is de Joodse gemeenschap in een stad zoals Antwerpen heel geconcentreerd en visibel. Daar leeft natuurlijk al veel langer grote bezorgdheid, en dus moet deze aanslag zeker tot extra waakzaamheid leiden. Ikzelf woon in Brussel en ook daar heb ik de voorbije jaren een aantal goede Joodse vrienden zien vertrekken. Naar Israël, maar net zo goed naar Lissabon en naar Florida.’
Waarschuwing: dit begint nu wel met de Joden, maar het eindigt niet met Joden
‘Bij elk etentje komen telkens opnieuw diezelfde vragen op tafel: is het nu echt tijd om hier te vertrekken, en waar gaan we dan naartoe? De band van sommige Joden met dit land gaat al honderd jaar of langer terug, maar wanneer je het gevoel krijgt dat je kinderen hier niet veilig meer zijn of geen toekomst meer hebben, dan zet je finaal toch de stap die je nooit had willen zetten. Daarom ook deze waarschuwing: dit begint nu wel met de Joden, maar het eindigt niet met Joden.’
Neemt u zelf speciale voorzorgen wanneer u zich pakweg in Brussel op straat begeeft?
‘Ik ben niet herkenbaar als Jood omdat ik publiekelijk geen keppeltje draag, maar de voorbije week ben ik al enkele keren in de media gekomen. Welnu, dat heeft me vele honderden haatreacties en zelfs bedreigingen opgeleverd. Ik vind het perfect aanvaardbaar dat mensen het totaal oneens zijn met mijn standpunten of uitspraken. Maar ik kan me niet inbeelden dat iemand die op De Afspraak de Chinese aanpak van de Oeigoeren zou komen verdedigen evenveel haatmails zou krijgen.’
Onderschatten Belgische politici dan de dreiging die mogelijk uitgaat van een aantal geradicaliseerde figuren binnen de sowieso al zeer luidruchtige pro-Palestijnse lobby in dit land?
‘Toch wel, en dat maakt me echt boos. Ook al omdat Europa de voorbije jaren helaas al uitgebreid kennis heeft gemaakt met terreur. Iedereen lijkt dat min of meer vergeten te zijn. Ikzelf was op de luchthaven in Zaventem toen daar bommen ontploften en vele slachtoffers maakten. Gelukkig bevond ik me toen nog in de parkeergarage en kan ik het dus navertellen, maar hoeveel voorbeelden hebben we eigenlijk nog nodig? Elf jaar geleden vielen er ook al vier doden bij een aanslag door een islamist op het Joods Museum in Brussel. Gaan we dan echt lijdzaam afwachten tot zoiets opnieuw gebeurt?’
De politie en de politiek laten doorgaans begaan, terwijl die woorden of slogans er echt wel toe doen
‘Ik heb er geen enkel probleem mee dat mensen zich tot het pro-Palestijnse kamp bekennen of dat ze luidruchtig de straat op trekken, maar kunnen we misschien wel wat alerter zijn? In sommige pro-Palestijnse betogingen wordt openlijk opgeroepen tot de vernietiging van Israël. Welnu, dat is je reinste antisemitisme. Maar de politie en de politiek laten doorgaans begaan, terwijl die woorden of slogans er echt wel toe doen.’
Vanuit het Joods Info- en Documentatiecentrum waarschuwt u al langer dat politici het conflict in het Midden-Oosten hier niet mogen importeren. Wat dacht u toen de partij Vooruit aankondigde een onderzoek te zullen vragen naar mogelijke Joodse beïnvloeding van de Belgische televoting bij Eurosong?
‘Ik viel net niet van mijn stoel. Dat een politieke partij anno 2025 opnieuw de welbekende complottheorieën van de jaren ’30 van stal moet halen over de almachtige Joodse lobby, daar kan ik echt niet bij. Terwijl intussen is uitgelekt dat enkele mensen binnen de Belgische Eurosong-vakjury zich vooraf achter de de Speak up for Palestine-campagne hadden geschaard. Zou het dan niet veel logischer zijn om net die vakjury eens aan een nader onderzoek te onderwerpen?’
Misbruiken bepaalde politici dan zelf het Israëlisch-Palestijnse conflict om zuiver electorale reden?
‘Daar bestaat geen greintje twijfel over. Sterker nog: ik kan het vanuit hun perspectief deels ook nog wel begrijpen. Politiek draait nu eenmaal om stemmen, en terwijl de Joodse gemeenschap hier de voorbije jaren stevig is uitgedund, is het aantal moslims net fel toegenomen. Politici spelen daarmee dus in op die grote moslimaanwezigheid, maar dan moeten ze dat gewoon ook durven toegeven.’
U werd de voorbije dagen regelmatig opgevoerd in de media, zowel op VRT als op RTBF. Waarom gaat u eigenlijk nog op die uitnodigingen in, in de wetenschap dat het haast altijd op een één-tegen-allen-debat uitdraait?
‘Die vraag krijg ik tegenwoordig wel vaker: waarom wil ik dat gevecht tegen de bierkaai blijven voeren, wat heb ik daarbij te winnen? Wel, ik besef dat er in dit land mensen zijn die volledig meegaan in het eenzijdige, vaak extreemlinkse, discours rond Israël en Palestina. Die zal ik nooit kunnen overtuigen. Daarnaast is er ook een groep mensen die Israël blijft steunen, voor hen moet ik het dus ook niet doen. Last but not least is er ook een ruime groep die sterk beïnvloed wordt door de politiek en de publieke opinie, maar die misschien ook graag eens een ander geluid hoort. Voor hen moet ik het wél doen.’
‘Ik ontving de voorbije dagen een massa haatberichten in mijn mailbox, maar na mijn optreden in De Afspraak kreeg ik ook zowat tweehonderd steunberichten. Van buiten de Joodse gemeenschap, voor alle duidelijkheid. Het lijkt me normaal dat het brede publiek op een openbare omroep die met belastingsgeld gefinancierd wordt af en toe een andere stem te horen krijgt.’
De gespierde aanpak van de Israëlische Regering van de voorbije weken is natuurlijk niet bepaald van aard om mensen van uw standpunt te overtuigen of het onverdedigbare te verdedigen.
‘Ik ben géén verlengstuk van de Israëlische Regering, ik heb zelfs geen Israëlisch paspoort. Ik verzet me dan ook tegen de framing dat ik daar de Israëlische Regering zou verdedigen. Ik wil het publiek hier wel duidelijk maken wat er precies op het spel staat. Wij hebben hier Luxemburg, Nederland, Duitsland en Frankrijk als buren. Dat is natuurlijk lekker comfortabel.’
Elke dode in Gaza is er één te veel
‘Maar stel je even voor dat die Luxemburgers ons al jarenlang zowat dagelijks met dodelijke projectielen zouden bestoken, en dat we die enkel dankzij een uiterst geavanceerd rakettenscherm kunnen afweren. Stel je voor dat je tot honderd keer per dag in de schuilkelder moet duiken, waarna er dan op een dag toch een slachtpartij volgt zoals op 7 oktober. Zouden de Belgen dan geen begrip tonen voor een grootschalig militair antwoord om te voorkomen dat dit ooit nog eens opnieuw zou gebeuren? En zou het grote publiek hier dan even rustig naar de Luxemburgers blijven kijken? Ik kan het niet voldoende herhalen: iedere dode in Gaza is er één te veel, maar je kan toch niet blijven leven in een situatie waarin onschuldige burgers elke dag opnieuw kunnen sterven omdat ze bestookt worden vanuit Gaza?’
Heeft u het gevoel dat het aantal mensen binnen de Belgische Joodse gemeenschap dat Israël door dik en steunt stilaan afneemt?
‘Nee, het grootste deel van de Belgische Joden blijft achter Israël staan. Dat betekent niet dat al die mensen ook de Israëlische Regering of de huidige aanpak steunen. Heel wat Joden hier vinden het nu echt tijd dat de oorlog stopt, en zij betwijfelen ook of we Hamas ooit wel volledig uitgeschakeld zullen krijgen. De hamvraag is dan natuurlijk: met welke Palestijnse partner kunnen we praten over die tweestatenoplossing?’
Gelooft u zelf eigenlijk nog in zo’n tweestatenoplossing? Met wie zouden we daarover moeten onderhandelen aan Palestijnse kant en hoeveel Palestijnen staan daar nog voor open na wat ze het voorbije anderhalf jaar hebben moeten doorstaan?
‘Ik zie geen andere oplossing. Uiteraard zullen we ook in de toekomst moeten blijven afrekenen met een aantal radicale islamisten die helemaal geen oplossing willen. Maar laat me er even mijn eigen familiegeschiedenis bij halen. Twee grootouders van me hadden een groot deel van hun familie verloren in de concentratiekampen, maar overleefden zelf Auschwitz. Toch hebben zij na die gruwel de kracht gevonden om samen een gezin te stichten en een nieuwe toekomst uit te bouwen. Hoeveel verhalen kent u overigens van Joden die zich na de oorlog in Berlijn hebben opgeblazen uit woede voor wat de Duitsers hun hadden aangedaan? Ik weiger dus mee te gaan in het idee dat iemand die uit een vreselijke oorlog komt niet meer in staat zou zijn om de bladzijde om te draaien en alsnog een nieuw leven uit te bouwen.’
Europa stelt zich sinds kort een stuk assertiever op tegenover Israël en overweegt nu ook sancties. Kan dit helpen om de Israëlische Regering op andere gedachten brengen of is het pure symboolpolitiek?
‘Dit beleid ins totaal zinloos en zal op het terrein helemaal niets aan de situatie veranderen. Gelooft u echt dat Netanyahu en zijn regering nu trillend van angst die mogelijke Europese sancties afwachten of met ontzetting naar de Palestijnse vlaggen op het hoofdkwartier van de PS kijken? Dit is dus inderdaad pure symboolpolitiek.’
‘De enige die Israël min of meer kan beïnvloeden is Donald Trump. En het enige wat nu echt kan helpen, is meer druk op Hamas om de resterende gijzelaars vrij te laten. Dan zal ook de oorlog heel snel worden stopgezet. Maar helaas is er net voor die optie in België veel te weinig aandacht. Ik heb nog maar bitter weinig Belgische politici zien meelopen in betogingen die de vrijlating van de Israëlische gijzelaars eisen.’
